Alerji, vücut savunma (bağışıklık) sisteminin aslında vücuda zararlı olmayan partikülleri vücuda zararlı olarak algılayıp savunma (immün) reaksiyonu oluşturması ile ortaya çıkan belirtiler bütünüdür. Reaksiyonun ve belirtilerin ortaya çıktığı organa göre isimlendirilirler. Örneğin, belirtiler burunda ortaya çıkarsa alerjik rinit, akciğerlerde ortaya çıkarsa alerjik astım olarak adlandırılırlar. Alerjik belirtilerin ortaya çıkmasına neden olan partiküller alerjen olarak adlandırılırlar. En sık görülen alerjenler polenler ve ev tozu akarlarıdır(mite) ve küflerdir. Polenler genellikle mevsimsel alerjik rinite neden olur iken, ev tozu akarları ve küfler perennial alerjik rinit olarak adlandırılan tüm yıl boyu süren alerjik reaksiyonlara neden olurlar. Alerjik hastalıklar aslında genetik hastalıklar olmasına rağmen belirtiler genellikle doğumdan hemen sonra ortaya çıkmazlar. Kişinin duyarlılık seviyesine göre belli bir alerjen yükünün oluşması gerekir. Alerjik hastalıklar tedavi ile yok edilemezler. Ancak, tedavi ile alerjinin neden olduğu belirtiler ortadan kaldırılabilir. Bu nedenle hastalar semptomatik oldukları dönemlerde ilaçlarını kullanmak zorundadırlar. Alerjen ile karşılaşmayı azaltmaya yönelik alınacak bazı önlemler ile tedavi başarısını arttırmak ve ilaca olan ihtiyacı kısmen azaltmak mümkün olabilir.
Polenler
Bitkilerin döllenme dönemlerinde havaya salınan ve rüzgarla etrafa yayılan değişik ağırlık ve çaptaki partiküllerdir. Duyarlı kişilerde mevsimsel alerjik rinite (saman nezlesi) neden olurlar. Bahar aylarında ağaçlar, yaz sonuna doğru çimenler en önemli polen kaynaklarıdır. Polenler rüzgarla çevreye yayıldıkları için genellikle rüzgarlı olan sabah ve akşam saatlerinde mümkünse açık ortamlarda bulunulmamalı, ev havalandırması bu saatlerde yapılmamalıdır. Dış ortamdan eve dönüşte giysi değiştirmek ve duş almak polenlerin ortamdan uzaklaştırılmasında faydalı olabilmektedir.
Ev Tozu Akarı (Mite)
Akarlar ev içi ortamının en önemli alerjenidirler. Çıplak gözle görülemeyecek mikroskobik canlılardır. Deri döküntüleri ile beslenirler. Sıcak ve nemli ortamlarda daha çok ürerler. Akar alerjenleri halı, yatak, yastık, nevresim, koltuk, kanepe vb. gibi eşyaların yüzeylerinde bulunur ve bulundukları ortama alerjik partiküller saçarlar. Bu eşyaların üzerine oturulması, basılması vb. durumlarda bu alerjenler havaya karışır ve alerjik hastalarda yakınmaların ortaya çıkmasına neden olurlar. Klasik ev temizlik yöntemleri ve haşere ilaçları bu canlıları öldürmez.
Akar Alerjenlerinden korunmak için alınabilecek önlemler
• Nem akarların üremesini arttırır. Bu nedenle ev içindeki nem oranı %50-55 in altında tutulmalıdır.
• Halılar kaldırılmalıdır
• Mümkünse taban döşemelerinde toz tutmayan malzemeler tercih edilmelidir.
• Yatak, yastık, nevresim takımları ve perdeler mümkünse anti-allerjik özellikte olmalıdır. Bu mümkün olmazsa sentetik kumaşlar tercih edilmelidir.
• Yüksek ısıda yıkama akarları öldürür. Bu nedenle yatak, yastık ve nevresim takımları haftada bir yüksek ısıda yıkanmalıdır.
• Yatak, yastık ve yorgan takımları yıkanabilen sentetik materyellerden seçilmelidir.
• Yatak odası ve yatak takımları mümkün olduğunca havalandırılmalıdır.
• Elbiseler kapalı dolaplarda bulundurulmalıdır.
• Özellikle içi doldurulmuş kumaş kaplama oyuncaklardan kaçınılmalıdır.
• Kumaş kaplı mobilyalar yerine kolay temizlenebilir deri ya da sentetik deri kaplı mobilyalar tercih edilmelidir.
• Taban döşemeleri ve toz tutan yerler nemli paspas ya da bezlerle düzenli olarak temizlenmeli, temizlik sonrası odalar havalandırılmalıdır.
• Elektrikli süpürge ile temizlik sırasında hasta ortamda bulunmamalı, temizlik sonrası odalar havalandırılmalıdır. Ancak, temizlik sırasında hastanın ortamda bulunması kaçınılmaz ise filtre özelliği yüksek maskeler kullanılmalıdır. HEPA filtreli ya da sulu sistemli süpürgeler akarların havaya salınmasının önlenmesinde kısmen faydalı olabilmektedir.
• Kitaplar kapaklı kitap dolaplarında bulundurulmalıdır.
Küf Alerjenlerinden korunmak için alınabilecek önlemler
Nem küf üremesini arttırır. Bu nedenle ev içindeki nem oranı %50-55 in altında tutulmalıdır. Ev içindeki nem oranını düşürmek için;
• Su sızıntıları tamir edilmeli
• Mutfak ve banyo gibi nemli mekanlar sık sık havalandırılmalı
• Ev içinde çamaşır kurutulmamalı
• Küflü yüzeyle en az 3 ayda bir % 10’luk kloraklı su (çamaşır suyu)ile silinmeli
• Klimaların bakımları ve filtre temizlikleri düzenli olarak yapılmalıdır.
• Gerekirse nem alıcı cihazlar kullanılabilir.
